شارا، دکتر همایون منصوری مدرس زبان انگلیسی دانشگاه- جستجوی راه حل برای مشکلات و دشواری‌هایی که در بخش‌های عملیاتی سازمان‌های رسانه‌ای به وجود می‌آیند، به غیر از برخورداری از دانش فنی، مستلزم تجربه و آشنایی مستقیم با عملیات و اقداماتی است که در این بخش‌ها به انجام می‌رسد. از جمله مهم‌ترین و تأثیرگذارترین این بخش‌ها در رسانه، بخش‌های تهیه، تنظیم و پخش خبر است که در هر نوع از رسانه‌ها- مطبوعات، رادیو، تلویزیون و غیره- علی‌رغم برخی تشابهات، از خصوصیات ویژه و منحصر به فردی برخوردارند. نگارنده این مقاله، می‌کوشد ضمن تأکید بر تفاوت‌های تولید، پردازش و پخش خبر در تلویزیون با سایر رسانه‌ها ویژگی‌های کار در هر یک از این بخش‌ها را با تلفیق نظریه و تجربه عملی در مراحل گوناگون از جمله «تهیه فیلم و گردآوری الکترونیکی خبر»، «اتاق تدوین و تنظیم خبر»، «نگارش خبر» و سایر مراحل بیان کند و راهکارهایی را برای مشکلاتی که اغلب در این مراحل روی می‌دهند، ارائه دهد.

گردآوری و تولید یک برنامه خبری تلویزیونی، به دلیل نیاز به گروه تولید گسترده‌تر و ظرفیت تصویری اضافی و هماهنگی‌های بیشتر به مراتب مشکل‌تر از تهیه یا برنامه خبری رادیویی است. هر یک از واحدهای خبری رادیو تنها از یک نفر که احتمالاً ضبط صوتی را نیز با خود حمل می‌کند، تشکیل شده است، در حالی که در تلویزیون گزارشگر به همراه تصویر‌بردار، صدابردار و در صورت قرار گرفتن در محیط بسته و سر پوشیده. برای کمک به نور مصنوعی و اطمینان از کیفیت خوب تصویری، احتمالاً به همراه یک نورپرداز اقدام به تهیه گزارش خبری می‌کند. البته، هنگامی که تعداد افراد گروه فیلمبرداری برای پوشش گزارش‌های خبری در غیاب گزارشگران کم هستند راه میان‌بر هم وجود دارد ولی به هر حال تعداد افراد درگیر کسب خبر در تلویزیون بیش از رادیوست.

افزون بر این توسعه وسایل مدرن مانند دوربین‌های کوچک ویدئویی (cam- corder) که متشکل از دوربین و ضبط است موجب پدید آمدن گروه تک نفره (گزارشگران همه کاره) با فعالیت‌های عملی بیشتر شده است اما حتی او نیز باید کارهای بیشتری را نسبت به یک گزارشگر رادیویی انجام دهد.

هم چنانکه برای یک گزارشگر تلویزیونی با خودرو پخش زنده که از طریق فرستنده سیار (OB) و ارتباط مستقیم امواج میکروویو یا ماهواره‌ای، گزارش را به طور زنده پخش می‌کند کار بسیار مشکل‌تر از یک گزارشگر واحد سیار رادیویی است که مخاطبان گزارش، او را نمی‌بینند.

از فیلم تا گردآوری الکترونیکی خبر (ENG)

قبل از به وجود آمدن ENG (تهیه خبر الکترونیکی)، ضبط تصاویر و صوت همانند فیلم‌برداری، مسیر وقت‌گیر تدوین (EDIT) و عملیات پردازش خبر را طی می‌کرد. در واقع نیاز به تحرک و کوچک شدن ابزار و ادوات مورد نیاز برنامه‌سازان خبری بود که به تدریج انقلاب وسایل کم حجم و سبک تلویزیونی را پدید آورد. در دهه 1950. فیلم شانزده میلی‌متری جایگزین فیلم‌های سی‌ و پنج میلی‌متری شد، به ویژه هنگامی که گروه تلویزیونی آمریکا در پوشش خبری جنگ کره، آن را با موفقیت به کار گرفت. پس از آن به مدت بیست سال استفاده از فیلم شانزده میلی‌متری در تمام عرصه‌های خبری رواج یافت. بعضی از سازمان‌ها در کشورهایی که به وسایل و دستگاه‌های معمول تلویزیونی و یا خبرنگاران اجازه فعالیت نمی‌دادند، فیلم سوپر هشت (هشت میلی‌متری) دوربین‌های دستی و ساده جهانگردان را که کسی به آن‌ها توجه نداشت مورد آزمایش و تجربه قرار دادند، بدین معنا که از دوربین‌های فیلم‌برداری کوچک که توریست‌ها به گردن می‌انداختند برای پوشش خبری استفاده کردند. استفاده از فیلم مشکلات عدیده‌ای را در فعالیت‌های تلویزیونی پدید آورد. اگر به دلیلی در حین فیلم‌برداری مشکلی پیش می‌آمد، تا ظهور نهایی آن، هیچ کس متوجه قضیه نمی‌شد. همچنین گاهی احتمال از دست دادن بعضی صحنه‌های مهم و اساسی در هنگام فیلم‌برداری و یا تدوین (EDIT) و تنظیم نهایی وجود داشت. برای کاهش این خطرات وسایل و روش‌های بهتری مانند وسیله بازبینی (Phase Reversal) و برگشت مرحله، در جهت صرفه‌جویی زمان تهیه و تنظیم و ادیت به کار گرفته شد.

در سال 1951، شرکت Ampex تحقیقات مربوط به نوار مغناطیسی برای تلویزیون را آغاز نمود و بالاخره در سال 1956 روش ضبط چهار خطی (quadruplex technique) را برای نوار پهن دو اینچی، به معرض دید عموم قرار داد. هم زمان با پیشرفت سیستم‌های ارتباطات بین‌المللی، توسعه وسایل‌های ضبط تصویری فصل جدیدی را در ضبط اخبار تلویزیونی گشود. اما به هر حال هنوز هم دستگاه ضبط خیلی بزرگ مانند دستگاه ضبط صوت نوار حلقه‌ای (Reel) بود که به همراه سایر ادوات جانبی، کل فضای یک اطاق کوچک را اشغال می‌کرد و در نتیجه تحرک‌پذیری کمتری نسبت به دستگاه‌های فیلم‌برداری سی و پنج میلی‌متری داشت. اما سرانجام تحقیقات انجام شده در دهه 1970 این مشکل را نیز حل کرد. ابتدا نوعی نوار یک اینچی با کیفیت عالی برای کار در استودیو وارد بازار شد، پس از آن شرکت سونی نوار یوماتیک (U-Matic) را برای ضبط با کیفیت پخش تلویزیونی ساخت و به بازار عرضه کرد.

شبکه تلویزیونی امریکا آن را به عنوان بزرگ‌ترین پیشرفت در ضبط اخبار به کار گرفت. در سپتامبر 1974 یکی از شبکه‌های تلویزیونی در سنت لوئیس (st.louis) در ایالت میسوری به نام Kmox-TV تمامی ادوات فیلم خود را با ENG عوض کرد و در سال 1976 در حالی که شبکه‌های اروپایی در انتخاب فناوری جدید محتاطانه برخورد می‌کردند، ENG به طور گسترده‌ای در امریکا مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در ماه می 1977، پوشش ENG ژاپنی از اجلاس سران اقتصادی دنیا در لندن، توسط ماهواره به توکیو مخابره شد و BBC تعدادی از این تصاویر را در برنامه‌های داخلی خود به کار گرفت.

BBC استفاده آزمایشی سیستم دوازده ماهه خود را از دهم اکتبر 1977 با پخش مصاحبه مارگارت تاچر، رهبر حزب مخالف محافظه کار آغاز کرد. این مصاحبه در مجلس عوام صورت گرفت و در اخبار ساعت یک پخش شد. شبکه ITN (شبکه تلویزیون خصوصی) انگلیس از آوریل تا می 1979 استفاده آزمایشی خود را با پوشش انتخابات عمومی کشور آغاز کرد و بالاخره تا سال 1980 استفاده از نوار به جای فیلم به عنوان امری کاملاً جا افتاده، در تمامی اروپا و سایر نقاط دنیا پذیرفته شد. در کشور هند نیز مخابره رنگی اخبار با استفاده از ENG از 15 سپتامبر 1982 از طریق شبکه دوردارشان (Doordarshan) آغاز شد.

دوردارشان با استفاده از ماهواره «این ست ایندیا» (Inset-lA) اخبار خود را در روز ملی هند با استفاده از ENG در سرتاسر کشور پخش کرد. در نهمین دوره بازی‌های آسیایی، سال 1982، «دوردارشان» بیشترین بهره‌برداری را از ENG و فرستنده‌های سیار OB (خودروهای پخش مستقیم) به عمل آورد.

«واسات سات» (Vasat Sathe) وزیر اطلاعات و رادیو تلویزیون هند پس از تبدیل تصویر سیاه و سفید تلویزیون هند به تصویر رنگی در داخل و خارج پارلمان به شدت مورد انتقاد قرار گرفت چرا که مخالفان عقیده داشتند که این هزینه می‌بایست برای برنامه‌های مبارزه با فقر به کار گرفته شود.

امروزه ابزار گردآوری الکترونیکی خبر- ENG- که تحت عنوان ژورنالیسم الکترونیکی (Journalism Electrinic) و یا پوشش الکترونیکی دوربین (Electronic Camera Coverage) یا ECC نامیده می‌شود، به یکی از وسایل معمولی در تهیه اخبار تبدیل شده است. در این روش یک دوربین کوچک دستی (پرتابل) و یک دستگاه ویدئوی قابل حمل با کابل رابط به هم متصل شده‌اند و توسط تصویربرداری و صدابردار به طور مستقل عمل می‌کنند. از مزایای ENG حذف بخش پردازش (Process department)، قابلیت پخش آسان و تکرار قسمت‌های خاص و یا اتصال به مرکز از فاصله خیلی دور از طریق ماکروویو و یا ماهواره است. کوچک‌تر شدن دوربین‌های ویدئویی به موازات پیشرفت‌های فناوری CD (Compact Disk)، MCD (Mini Compact Disk) و اندازه‌های 2/1 و 4/1 اینچ روند پیشرفت‌های علمی و تجاری را همچنان ادامه می‌دهد.

اتاق تدوین و تنظیم (Editing)

با حضور ENG در اتاق خبر، دیگر خبری از وسایل برش قدیمی مربوط به حلقه‌های نوار فیلم نیست. تدوین‌گران فیلم که اکنون به عنوان تدوین‌گران نوار فعالیت می‌کنند. تمامی تصاویر دریافت شده از ENG را مورد بازبینی قرار می‌دهند. بسیاری از گزارشگران نیز خود، داستان را می‌نویسند و به برش و تدوین گزارش‌های تصویری اقدام می‌کنند. هنگامی که گروه تصویربرداری بدون گزارشگر برای پوشش حادثه‌ای در محل حضور پیدا می‌کنند، نویسنده خبر (News Writer) و یا تدوین‌کننده خبر (News Editor) می‌بایست گزارش را براساس موارد ضبط شده بنویسند. امروزه در اتاق تدوین (Editing Suite)، مواد اولیه تهیه شده توسط گروه تصویربرداری، نوار اصلی و یا نوار نسل اول، برش داده نمی‌شود، بلکه تصویر و صدای الکترونیکی کپی شده از نوار اصلی را که نسل دوم می‌نامند، برای تهیه کپی‌های سوم و یا بیشتر مورد استفاده قرار می‌دهند اماغ مخابره تلویزیونی (Tele Cast) با استفاده از کپی‌های چهارم و بعد از آن را به دلیل از دست دادن کیفیت تجویز نمی‌کنند.

شرکت امپکس سیستم جدیدی از ضبط دیجیتالی را به بازار عرضه کرده است که حتی کپی بیستم آن نیز با کیفیت خوب قابل استفاده است. اطاق تدوین دارای دو ضبط صوت کاست، بلندگو، کنسول و نمایشگرهای (Monitors) آن یکی برای نمایش برش‌ها (Rushes) و دیگری برای ضبط تصویر پس از تدوین گزارش است.

دستگاه کدکننده زمان (Time Coding Generator)، دستگاه نمایش‌دهنده فرکانس‌ها به صورت دیجیتالی و اصلاح‌کننده زمانی (Time base corrector) صفحه مونیتور نیز از دیگر تجهیزات این اتاق به شمار می‌روند. تدوین یا به صورت پیوسته (on-line) و یا به صورت ناپیوسته (off line) و با استفاده از نوار اصلی و یا کپی که معمولاً دارای کیفیت کمتری است صورت می‌گیرد.

معمولاً، علاوه بر تدوینگر گزارش (Story Editor)، کمک تهیه‌کننده (Assistant Producer)، گزارشگر یا نویسنده خبر و تدوینگر آن نیز (News Editor)، در هنگام اولین رویت گزارش نهایی ENG حضور دارند.

هنگامی که تدوینگر گزارش برای کنترل نهایی کیفیت ضبط، آن را نگاه می‌کند، نویسنده خبر برای آخرین بار متن گفتاری- کلامی آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد.

در نهایت هر دو آن‌ها در مورد خطوط کلی، مدت گزارش و محتوای آن به تصمیم‌گیری نهایی می‌پردازند. پس از رؤیت قسمت‌های ضبط شده اولیه، مشخص کردن برش‌ها (Rushes) و اتخاذ تصمیم در مورد چگونگی تنظیم گزارش، مرحله تدوین (Editing) آغاز می‌شود.

یک نوار خام در دستگاه ضبط دوم قرار داده می‌شود و حالت تدوین (Editing mode) انتخاب می‌شود. تدوینگر گزارش، دستگاهی را که قطعات اولیه گزارش تهیه شده (Rushes) در آن قرار داده می‌شود در حالت روشن (Play) قرار می‌دهد و سپس با انتخاب دکمه جلو یا عقب، عمل جستجو (Search) توسط دستگاه را آغاز می‌کند و قطعات ضبط شده را برای انتخاب و یا حذف، با دقت مورد بررسی قرار می‌دهد. به محض دیدن قطعه مورد نیاز، حالت search قطع شده و بر روی صفحه مانیتور، یک تصویر ثابت تک فریم نمایان می‌شود. با قرار دادن دگمه search در حالت Jog (حرکت آرام) برای قطع و تنظیم تصویر، نوار به آرامی به جلو و یا عقب برده می‌شود.

با استفاده از دگمه‌های IN و Entry، دستگاه به طور هم زمان، ابتدا و انتهای هر قطعه را در حافظه نگاه می‌دارد و شمارشگر دیجیتالی دستگاه آن را نشان می‌دهد. برای حفظ پایان کار تدوین از دگمه‌های نصب (Entry) و خروج (out) استفاده می‌شود. تدوینگر، اکنون به دستگاه ضبط پرداخته و با استفاده از دگمه‌های using in (در حال استفاده) و entry/stop (پایان/ نصب)، قطعاتی را که می‌بایست برای تدوین بررسی شوند، مشاهده می‌کند. تصویر بر روی صفحه هر دو مونیتور دیده خواهد شد ولی رؤیت و کنترل اولیه، فقط بر روی صفحه مانیتور ضبط، انجام می‌شود.

اگر تنظیم دقیق بر روی چند فریم (Frame) (چند تک تصویر) لازم باشد، از دگمه Trim (کوتاه کردن) استفاده می‌شود و اگر تدوینگر از قطعه اولیه ادیت شده رضایت داشته باشد، دگمه تنظیم خودکار (outo edit) را فشار می‌دهد تا قسمت‌های تدوین شده قطعات راش (Rush) از قطعات ضبط اولیه، به نوار جدید منتقل شوند.

این عمل، برش الکترونیکی (electronic splitting) نامیده می‌شود. پس از ضبط اولین قطعه تدوین شده، تدوینگر همین روش را برای سایر قطعات باقی مانده انجام می‌دهد. در صورت بازبینی مجدد و یا دیدن گزارش تدوین شده در هر مرحله از کار، از دگمه Review استفاده می‌شود.

ترتیب ضبط وقایع خبر توسط تصویربردار اهمیت چندانی ندارد. در هنگام تدوین، کار معمولاً از طولانی‌ترین قسمت ضبط شده آغاز می‌شود یعنی قسمتی که معمولاً محل (location) و نمای کلی فیلم‌برداری یا محل حادثه را نشان می‌دهد.

پس از آن قطعات متوسط و سپس قطعات (close up) نمای نزدیک از خود و یا هر مورد دیگر انتخاب می‌شود. هر تغییر عمده در این ترتیب‌ها نشانی از شرایط خاص و یا اضطراری خواهد بود.

از قطعات ضبط شده حاوی جمعیت، افراد و یا حاضران دیگر، (مانند پلیس، آتش‌نشانی و ...) در جهت ارتباط بین قسمت‌ها و ایجاد حس «واقعه» در بیننده استفاده می‌شود. پس از مونتاژ تمام گزارش، کمک تهیه کننده، فهرستی از قطعات ضبط شده را (شامل جزئیات تصویر، صدا و مدت زمان هر قطعه تنظیم شده در ثانیه) تهیه می‌کند. سپس این فهرست، به دبیر خبر داده می‌شود تا متن گزارش را تهیه کند. کمک تهیه‌کننده (PA) یک نسخه اختصاصی برای مراجعه احتمالی بعدی نگهداری می‌کند، زیرا مسئولیت نگهداری اصل قطعات ضبط شده یا نوار تنظیم شده و تحویل آن‌ها به اپراتور VTR/VCR در هنگام پخش خبر و پس از آن به بایگانی برعهده اوست. سایر گزارش‌ها نیز بر همین اساس و بر روی یک نوار قابل تهیه است ولی ترتیب و جزئیات هر یک از موضوعات می‌بایست توسط نامبرده یادداشت و ثبت شود.

نگارش خبر در تلویزیون

همانطور که نگارش اخبار رادیویی از روش نگارش اخبار مطبوعات برآمده است، روش نگارش اخبار تلویزیونی نیز برآمده از نگار اخبار رادیویی است. هر گاه یک خبر تلویزیونی فاقد تصویر باشد و فقط تصویر گوینده را بر روی صفحه نشان دهد در اصطلاح خشک نامیده می‌شود. این وضعیت تفاوتی با اخبار رادیو ندارد اما با امکانات فنی موجود، تغییرپذیر است.

ابتدایی‌ترین حالت، آن است که تصویر و خبر هم زمان و با مطابقت با یکدیگر پخش شوند. بنابراین نویسنده خبر قبل از نگارش خبر در تلویزیون باید محتوای اخبار گردآوری شده الکترونیکی (ENG) و قطعه تدوین شده نهایی را ملاحظه کند و زمان دقیق قطعه تصویر نهایی را برای تنظیم زمانی جملات بداند. باید مطمئن شد که با کمک کلام، تأثیر تصویر به بیننده منتقل می‌شود. به طور کلی می‌توان برای هر ثانیه تصویر سه کلمه در نظر گرفت. این سخن به این معناست که نویسنده خبر نباید متن را با توضیحات اضافه، آن هم هنگام پخش تصویر پر کند و به همین دلیل در هر 30 ثانیه حداکثر فقط نود واژه را باید مورد استفاده قرار دهد.

یک نویسنده خبر تلویزیونی باید بداند که تصاویر، خود سخن می‌گویند و هر تصویر برابر با هزار واژه است. لغات باید فقط برای توضیح تکمیلی تصویر به کار روند. فرد یا شیء باید در همان کادر اول مشخص شود تا بیننده بلافاصله تشخیص دهد که فرد یا شیء رو به روی او کیست و یا چیست و هیچ علامت سؤال یا ابهامی در او ایجاد نشود.

در نگارش اخبار تلویزیونی چند مورد حساس را باید مد نظر داشت. مثلاً در هنگام ارائه یک صفحه، نویسنده خبر نباید از جملاتی مانند «... ما اینجا هستیم». «... ما در حال نگاه کردن به ...»، «او یا اینجاست» استفاده کند. در عین حال کوچک‌ترین ناهماهنگی کلام و تصویر نیز ممکن است ایجاد دردسر کند. جملاتی مانند «... رئیس دولت (نخست وزیر) این را می‌خواهد بگوید...» و یا «او اضافه کرد ...» و یا «... این صحنه را ملاحظه کنید...» جملاتی هستند که علاوه بر یکنواخت بودن ممکن است حق درک و فهم بیننده را نیز جریحه‌دار کنند. چرا که به هر حال او خود در حال دیدن و شنیدن و توجه به تصویر صحنه رو به روی خود است. سبک هرم وارونه که در نوشتن اخبار روزنامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد مشکلات زیادی را در نگارش اخبار تلویزیونی ایجاد می‌کند. افراد زیادی که از مطبوعات به تلویزیون منتقل می‌شوند مبتلا به این نارسایی هستند. آن‌ها سعی می‌کنند اخبار تلویزیونی را مانند اخبار روزنامه‌ای تهیه کنند در اخبار تلویزیون که گوینده در حال گفتگو با بیننده خبر است و خبر را خطاب به او بیان می‌کند باید از حال کلیشه‌ای روزنامه‌ای اجتناب شود. در روزنامه، ابتدا و انتهای گزارش را برای جا دادن آن در یک ستون حذف می‌کنند اما در تلویزیون عملاً کل گزارش فرا روی شخص قرار می‌گیرد. البته در موارد استثنایی که خبر مهمی در بین گزارش را بسیار فشرده‌تر نیز می‌توان تهیه کرد.

بنابراین بهترین راه برای نگارش خبر تلویزیونی این است که دقت شود مقدمه گویا و مستقل از هر تصویر باشد. پس از مقدمه، خبر نیز می‌بایست جذاب و دارای حس محاوره‌ای، به دور از جزئیات بی‌ربط و دارای ترتیب و توالی باشد.

کپی تهیه شده از نوار ویدئویی نهایی باید نهایی و نشان‌دهنده حادثه یا موضوع و البته بدون کلام باشد. گوینده خبر را مطرح می‌کند اما او مسئول ارائه دلایل و مستندات حادثه نیست. مطلب مهم این است که هم نویسنده خبر تلویزیون و هم تدوینگر و تنظیم‌کننده برنامه اخبار، باید در نظر داشته باشند که اگر توجه بینندگان تلویزیون به برنامه‌های خبری، صرفاً برای اطلاع یافتن از آخرین خبرها بود، شاید رادیو این کار را بهتر انجام می‌داد. اگر برای دیدن اخبار محلی، ملی و یا بین‌المللی بود، شاید روزنامه‌ها این کار را بهتر انجام می‌دادند و اگر برای آگاهی از شرح و بسط عمیق مطالب خبری بود، مجلات خبری ویژه‌ای که این گونه موارد را ارائه می‌دهند، بهتر از تلویزیون از عهده چنین تحقیقاتی بر می‌آمدند، اما منظور بینندگان هیچ یک از این موارد نیست. بینندگان، اخبار تلویزیون را برای این می‌پسندند که آنان را به صحنه خبر می‌برد و به آن‌ها نشان می‌دهد که اخیراً چه اتفاقی افتاده و یا در حال وقوع است. تلویزیون باید با عرضه و نمایش گزارش‌های خوب تلویزیونی بینندگان را عمیقاً تحت تأثیر قرار دهد. قدرت تلویزیون در تحت تأثیر قرار دادن دو حس دیداری و شنیداری بینندگان نهفته است. نویسنده خبر تلویزیونی، باید در هنگام بیان خبر هماهنگی هر دو حس را مد نظر داشته باشد و متن خبر و نوار تصویری را همراه و هماهنگ تنظیم کند. نویسنده خبر ملزم است برای انتقال محتوای پیام و گزارش به بیننده، کاربرد تصاویر مختلف مانند تصویر ثابت (اسلاید)، جدول، نمودار، نقشه و ابزارهای مشابه را در نظر داشته باشد. باید قبول کرد که تپق خبری (fauxpas) یعنی نمایش یک تصویر ثابت یا یک نمودار به طور اشتباه، ممکن است در هر یک از شبکه‌های خبری پدید آمده و به گزارش‌ها لطمه وارد کند.

زمانی، شبکه خبری هند (Doordaarshan) به جای نمایش تصویر یکی از اعضای مجلس، تصاویر مربوط به گزارش فوت عضو دیگری را نمایش داد. عکس واقعی از شرکت انتشاراتی Loksaabha اخذ شده بود و برای نصب بر روی کارت تصویری (caption) به واحد گرافیک ارسال شده بود. در سمت دیگر صفحه کارت، تصویری از عضو دیگر پارلمان که کمی مسن‌تر از فرد متوفی به نظر می‌رسید، الصاق شده بود. فردی که عکس را روی کارت caption قرار داده بود مرتکب یک اشتباه ساده شده بود اما همین امر منجر به بروز یک فاجعه در برنامه خبری شد.

یک خبرنگار می‌تواند گزارشی را تحت عنوان گزارش زنده (Piece to Camera) و یا (Stand Upper) به اطاق خبر مخابره کند. در این موقعیت، تصویر گزارشگری که در حال ارسال گزارش مستقیم از محل حادثه است دیده می‌شود اما مشکل این است که همه خبرنگاران نمی‌توانند به خوبی از عهده چنین گزارش‌هایی برآیند. خبرنگار باید بداند که چگونه زبان محاوره‌ای و آنچه را که باید بگوید بر روی یک برگه کاغذ کوچک یادداشت کند تا در هنگام ارائه گزارش آن را به خاطر داشته باشد. بعضی از خبرنگاران، حتی یک متن کوتاه را هم نمی‌توانند به خاطر بسپارند. البته امروزه پروموتورهای متحرک (Portable Electronic Promotors) مشکل را حل می‌کنند. اما در غیر این صورت بهتر است که خبرنگاران مقدمه را حفظ کنند و هر از گاه به متن دفترچه یادداشت مراجعه کنند و یکی دو جمله را از روی آن به طور مستقیم در برابر دوربین بیان کنند. مطلب مهمی که در مورد ضبط چنین گزارش‌هایی وجود دارد این است که تصویر از چه زاویه‌ای گرفته شود؟

گزارشگر نباید پشت به زمینه دیوار و یا مانند آن بایستد، مگر آن که آن محل مربوط به آن حادثه خاص باشد. گزارشگر، ترجیحاً باید در زمینه‌ای مشاهده شود که به نحوی، با گزارش مرتبط باشد. ایده‌آل این است که گزارشگر در نزدیکی مهم‌ترین صحنه حادثه دیده شود البته نه در وسط تصویر، بلکه در حاشیه و کناره آن به نحوی که نشان‌دهنده قسمتی از واقعیت باشد.

استودیو حاضر در حادثه

این استودیو مانند گزارش زنده است. بدین ترتیب که علاوه بر گزارشگر، شخص دیگری نیز در تصویر دیده می‌شود که به کمک فیلم، اسلاید و یا VCR گزارش می‌دهد. کارشناسان و یا گزارشگران می‌توانند به هنگام توضیح آخرین نتایج حاصل از گزارش یا برنامه خبری از این شیوه استفاده کنند. برخلاف گزارش زنده، گوینده از کلیه امکانات کمکی موجود در استودیو بهره‌برداری می‌کند. علاوه بر این‌ها، برنامه خبری، از بخش‌های زنده و مصاحبه‌های ضبط شده قبلی نیز استفاده می‌کند. شبکه‌های خبری از استودیو سیار (OB Van) و ایستگاه‌های تلویزیونی محلی نزدیک به حادثه استفاده می‌کنند. شبکه تلویزیونی دوردارشان این قابلیت را در 29 فوریه 1988، در گزارش خود از مجلس طرح بودجه، به خوبی نشان داد. بینندگان، پخش مذاکرات مجلس و گزارش کارشناسان را به طور هم‌زمان، از طریق استودیوی شبکه در حالی مشاهده می‌کردند که کارشناسان حاضر در این گزارش، رئیس بانک مرکزی و وزیر اعظم اقتصاد دولت هند نیز حضور داشتند. یک استودیو بسیار شرح گزارش‌ها را از یک بلندگوی قوی که بیرون Loksabha تعبیه شده بود برای عمومی پخش می‌کرد (زیرا دوربین‌های تلویزیونی اجازه ورود به داخل ساختمان را نداشتند) و در همان حال که یک گزارشگر در مورد بودجه و اثر آن بر تجارت با تجار و کارشناسان مصاحبه می‌کرد، استودیو سیار دیگری از فعالیت بورسس سهام بمبئی گزارش می‌داد. هم‌زمان با مذاکره گزارشگران و خبرنگاران با سران اتحادیه‌های تجاری و سایر گروه‌ها که به طور زنده پخش می‌شد، شهر مدرس به شهر دهلی متصل می‌شد و گروهی از گزارشگران برنامه، پیام‌های تلویزیونی مردم را در زمینه موارد مطروحه دریافت و پخش می‌کردند.

پوشش خارجی

گزارش اخبار و بخش خارجی، هماهنگی بیشتری را طلب می‌کند. خبرنگاران مستقر در کشورهای خارجی (نمایندگی‌های خارج از کشور) بهتر می‌توانند با رابط‌های محلی ارتباط برقرار کنند. در عین حال آن‌ها اکنون کلیه امکانات فنی تدوین نوار و ارسال آن به مرکز را دارند. اما گروه فیلم‌برداری پوشش دادن به یک واقعه یا حادثه بزرگ، به هماهنگی بیشتری نیازمند است. اگر تهیه گزارش از یک حادثه خارجی از پیش برنامه‌ریزی و طراحی شده باشد، یک عضو ارشد به عنوان هماهنگ‌کننده به محل اعزام می‌شود تا هنگام رسیدن گروه، همه چیز تنظیم شده باشد. عضو هماهنگی‌کننده در تماس با مراکز مختلف قرار می‌گیرد و نیروی انسانی و امکانات و تجهیزات مختلف را مطرح می‌کند. بعضی موارد نیز هماهنگ‌کننده محلی کارسازتر می‌شود.

مهم‌ترین ویژگی یک گروه خبری تلویزیونی، هماهنگی و برنامه‌ریزی در ارسال گزارش به داخل کشور، قبل از آغاز پخش برنامه خبری از تلویزیون است. با توجه به بعد مسافت و تعدد پروازها، جزئیات نوارهای ضبط شده باید به موقع و از طریق تلفن، دورنگار و ... به کشور مخابره شود. گاهی نوار به صورت دستی توسط یکی از همکاران گروه پروازی یا خدمه هواپیما که در اصطلاح «کبوتر» نامیده می‌شوند، ارسال می‌شود. در این حالت، مشخصات کامل «کبوتر» به مرکز اعلام می‌شود اما بهتر است که «کبوتر» نیز شماره تلفن تلویزیون، واحد مربوط و یا افراد مختلف مرتبط با این موضوع را همراه داشته باشد تا در صورت قطع ارتباط، به هر حال بتواند نوار را در اسرع وقت تحویل دهد. بعضی از شبکه‌های دولتی امکانات نمایندگی سیاسی (مانند پست سیاسی) را برای ارسال نوارها مورد استفاده قرار می‌دهند اما در عین حال، امروزه اغلب خبرنگاران گزارش‌های خود را از طریق ماهواره ارسال می‌کنند. ماهواره با در نظر گرفتن مهلت زمانی برنامه خبری، کرایه می‌شود. شایان ذکر است که همیشه یک شبکه خبری به دلیل هزینه‌های زیاد اقدام به اعزام گروه خبری نمی‌کند. بنابراین بسیاری از خبرنگاران یا به عضویت آژانس‌های خبری بین‌المللی در می‌آیند و یا با تبادل اخبار، به شبکه‌های خبری بین‌المللی می‌پیوندند. ویزنیوز (Visnews)، بزرگ‌ترین آژانس خبری تلویزیونی است که به عنوان آژانس فیلم‌های خبری بین‌المللی مشترک المنافع انگلیس در سال 1957 آغاز به کار کرد. این آژانس متعلق به آژانس رویتر، بی‌ بی سی و چند سازمان از سازمان‌های رادیو- تلویزیونی کشورهای مشترک‌المنافع است. این آژانس هم اکنون برنامه‌های خبری- ورزشی را از طریق نوارهای ویدئویی یا ماهواره به بیش از چهارصد ایستگاه تلویزیونی مخابره می‌کند و با استقرار مرکز آن در لندن از طریق ماهواره «ستاره روشن» (Bright star) که یک ماهواره ثابت ارتباطی بین انگلستان و امریکاست، به طور گسترده به مخابره اخبار می‌پردازد. شبکه ABC امریکا در حال مذاکره برای خرید قسمت اعظم ماهواره Vastness در جهت کاهش هزینه‌های کسب خبر از یک سو و فروش آن‌ها به اعضای آبونه شده آن ماهواره از سوی دیگر است. در حال حاضر، WTN (شبکه جهانی تلویزیونی خبر)، یعنی شبکه UPITN سابق، به عنوان شریک و همکار بخش تلویزیونی مطبوعات بین‌الملل (Television Department of the press international) و شبکه مستقل «خبر تلویزیونی» ITN (Independent Television News) در لندن کار خود را آغاز کرده‌اند.

اکنون شبکه تلویزیون مستقل (Independent Television) به مالکیت ITN و ABC امریکایی و نه شبکه استرالیایی در آمده است. این شبکه به یکصد کشور، خبر و گزارش مخابره می‌کند. شبکه «یورونیوز» توسط شبکه غرب اروپا و شبکه اتحادیه تلویزیون‌های اروپایی «EBU» اداره می‌شود. فعالیت این شرکت در سال 1961، با مرکزیت بروکسل و با پخش سه برنامه در روز آغاز شد. مرکز اداری آن در سازمان رادیو تلویزیون بین‌المللی در پراگ قرار دارد. از جمله کشورهای عضو گروه همکاری‌های بین تلویزیونی خبر IVN (Intervision News Exchange) بلغارستان، چکسلواکی، کوبا، آلمان شرقی، لهستان، شوروی (سابق)، ژاپن، الجزایر، افغانستان و ویتنام بودند. هلند در هر دو شبکه IVN و EVN عضویت دارد و از ماهواره اینترزپوتنیک (Inters Putnik) برای پخش برنامه‌های خود استفاده می‌کند. سرویس تلویزیونی کشورهای امریکای جنوبی (SIN) که متعلق به سازمان تلویزیونی کشورهای امریکای جنوبی (D.T.I) است در سال 1971 آغاز به کار کرد.

از میان اعضای آن، سازمان رادیو و تلویزیون‌های حوزه اقیانوس اطلس و تلویزیون اسپانیا TVE (Spanish Television) نقش هماهنگ‌کننده را به عهده گرفتند و در واقع نقش ارتباطی بین بعضی شبکه‌های امریکای لاتین و شبکه‌های اروپایی اسپانیا و پرتقال با EVN به وجود آمد.

آسپاویژن (Asia Vision)؛ در 16 ژانویه 1984 تأسیس شد. شبکه خبری آسیاویژن در دو منطقه متصل به هم فعالیت می‌کند. منطقه اول شامل CCTV چین، IRIB ایران، KBS کره جنونی، NHK ژاپن و TVRI اندونزی است و منطقه دوم BTV بنگلادش، DDI هندوستان، PVT پاکستان، RTV برونئی، RTM مالزی، SLRE سریلانکا و TVRI اندونزی را شامل می‌شود. در حالی که TVRI از اعضای هر دو منطقه است، شبکه NHK ژاپن و RTM مالزی، به ترتیب هماهنگ‌کننده‌های مناطق اول و دوم هستند.

IT و EVN به تبادل اخبار و مطالب می‌پردازند، از ژانویه تا سپتامبر 1985، 908 مورد از این تبادل مطالب از منطقه اول، 1955 مورد از منطقه دوم و 1450 مورد از EVN و توسط آسیاویژن به پخش رسید.

بدون شک اطاق‌های خبر به نحوی به آژانس‌های خبری متصل هستند و بعضی آژانس‌های خبری، قسمت تلویزیونی منحصر به خود را دارند. مثلاً PTI و UNI در هندوستان گزارش‌های تصویری شبکه دوردارشان (هند) را که عضوی از اعضای منطقه دوم آسیاویژن و وست‌نس (Vestness) است تهیه می‌کنند.

همان‌طور که تلویزیون BBC گزارش‌هایی را از سرویس عمومی شبکه خبری رادیو بی‌ بی سی GNS (General News Service) دریافت می‌کند، شبکه دوردارشان نیز گزارش‌هایی را از GNR (General News Relay) شبکه رادیویی سراسری هند دریافت می‌دارد.

منبع

Jan R.Hakemulder Fay AC Jone, Radio and Television Journalism, 1998.

منبع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران